Izvor slike: Wikipedia, Fortunato32, CC BY-SA 3.0, Created: 1 August 2009
Zlatibor ima zaista retkih i vrednih spomenika kulture.
Istorijski podaci svedoče da je manastir Rujno u XVI veku bio mali centar kulturne delatnosti i pisanja hrisovulja, u njemu je radila i jedna od prvih srpskih štamparija. Sačuvani su delići „Četvorojevanđelja„.
Manastir su nažalost srušili Turci početkom XVII veka.
Kulturno istorijski spomenici
Srednjovekovnih spomenika i bogumilskih stećaka ima prilično u zlatiborskim selima, tako se i mesta na kojima se nalaze u narodu zovu latinska, rimska i grčka groblja.
U narodu se priča da su Grci živeli u stara vremena na tom području, ali su zbog hladnog vremena i snega napustili Zlatibor i ostavili svoje umrle pokopane na tim malim grobljima, dok zvanična arheološka nalazišta ipak kao prve prastanovnike celog područja spominju Ilire.
Na nekim spomenicima se raspoznaju srednjovekovni ukrasi spomenika: polumesec, mač i krst. Na rimskom groblju, na imanju jednog domaćina, nalaze se veliki masivni kameni blokovi horizontalno i vertikalno ugrađeni. Jedni imaju znak krsta, drugi polumeseca, jedan spomenik ima oblik lava.
Ljubiša Đenić u „Zlatiborskom letopisu“ piše detaljno o izgledu i poreklu ovih starih spomenika rimskog i ilirskih naroda.
Drvene crkve Zlatiborskog kraja
Sačuvane su tri drvene crkve u selu Dobroselice, jedna građena (ili obnovljena) 1821. (sudeći po natpisu na spoljnoj strani jednog zida), a njihove ikone su rađene na drvetu sa podlogom od gipsa, ne zna se u koje doba.
Crkvica u Beloj Reci je stara jenodbrodna građevina, neki kažu iz vremena Nemanjića, drugi da je iz perioda turske vladavine.
U Jablanici još stoji crkvica od tesanih borovih brvana, dugačka 11, a široka 5 metara. Nalazi se u borovoj šumi (priča se da je nekada služila kao sklonište od Turaka). Postoje još dve lepe crkve brvanare u Čajetini, jedna posvećena svetom proroku Iliji, druga sv. Jovanu Krstitelju.
Ustanove kulture
Što se tiče ustanova kulture, u zlatiborskom kraju ih ponosno čuvaju, veoma su aktivne i imaju dugu tradiciju: u Užicu se nalazi Pozorište još od početka 19. veka, danas je to moderna zgrada sa divnom salom koja prima 500 posetilaca. Nalazi se u centru grada na velikom Gradskom trgu i nosi naziv Narodno pozorište Užice.
Prva pozorišna predstava u Užicu izvedena je 15. februara 1862. godine – „Boj na Čačku 1815„.
Inače, i za ono kratko vreme od par meseci u Užičkoj republici igrale su se pozorišne predstave „Mati“, „Knez Ivo od Semberije“, „Kako se kalio čelik“, „Početak bune protiv dahija“.
Gradska galerija u Užicu osnovana je 1990. godine. Galerija se bavi izlaganjem dela moderne i savremene umetnosti domaćih stvaraoca, a organizuje i izložbe inostranih autora.
Gradski arhiv čuva građu još iz prošlih vekova, još od polovine XIX veka. Najstariji dokument je iz 1810. Dokumenti su pisani na srpskom, turskom, grčkom, nemačkom i francuskom jeziku.
Narodna biblioteka u Užicu osnovana je 1856. godine pod imenom „Užičko čitalište“, u to vreme imala je skoro 100 članova i 200 knjiga na policama i dobijala dnevne listove Kneževine Srbije.
Biblioteka danas, zahvaljujući vrednim bibliotekarima koji održavaju preko potrebni dašak kulture, organizuje književne večeri, radionice za decu i izložbe i centar je kulturnog i društvenog života grada. U fondu ima preko 190.000 knjiga, 130 naslova periodike i internet klub.
Gradski kulturni centar je centar raznovrsnih aktivnosti: kulturno-obrаzovne, umetničke, izdаvаčke delаtnosti, prezentovаnjа kulturnih dobаrа, muzičko-scenske, filmske delаtnosti i svih ostalih umetničkih sadržaja. Razlog više za posetiti Užice i Zlatibor u svako doba godine!
